Gospodarstwa rolne

Szczególnego rodzaju podmiotem jest małe gospodarstwo rolne. Łączy ono w sobie cechy gospodarstwa domowego oraz przedsiębiorstwa produkcyjnego. Znaczna część jego produkcji przeznaczana jest w nim na własne, konsumpcyjne potrzeby. Wytwa-rzana zaś nadwyżka produkcji jest sprzedawana na rynku w celu uzyskania niezbędnej ilości gotówki umożliwiającej uregulowanie zobowiązań fiskalnych wobec władz lo-kalnych i władz centralnych, zobowiązań finansowych wobec banku oraz umożliwia-jącej nabycie dóbr produkcyjnych do prowadzenia i rozwijania gospodarstwa rolnego, a także nabycie dóbr konsumpcyjnych nie wytwarzanych w danym gospodarstwie. Im bardziej rozwinięta jest gospodarka rynkowa, tym większą część stanowi produkcja

0 wyspecjalizowanym profilu. W krajach na niższym poziomie rozwoju gospodarczego znaczny jest natomiast udział produkcji przeznaczonej na własne potrzeby. Gospo-darstwo o rozproszonych kierunkach produkcji jest o wiele mniej efektywne od gospo-darstwa o wyspecjalizowanym profilu produkcyjnym.

Reakcja gospodarstwa rolnego na bodźce płynące z rynku lub z określonej polityki państwa jest odmienna od typowego przedsiębiorstwa. Ma ono bowiem do czynienia ze szczególnym czynnikiem produkcji, jakim jest ziemia. Ten podstawowy czynnik produkcji powoduje, że bardziej wydłużona jest reakcja producenta rolnego na sygnały płynące z rynku ze względu na silny wpływ warunków przyrodniczo-biologicz- nych wydłużających cykl produkcyjny. W małych gospodarstwach rolnych istotną rolę odgrywa tradycja w sposobach uprawiania ziemi i mniejsza jest ich podatność na postęp agrotechniczny w porównaniu z większymi gospodarstwami farmerskimi.

Gospodarstwa rolne wywierają istotny wpływ nie tylko na podaż produktów rolnych 1 artykułów żywnościowych, ale także na popyt na dobra konsumpcyjne trwałego użytkowania oraz na dobra inwestycyjne. Odgrywają one także ważną rolę w gromadzeniu oszczędności oraz w kształtowaniu wpływów podatkowych do budżetu państwa. W ten sposób stają się one ważnym uczestnikiem rynku konsumpcyjnego oraz rynku kapitałowego.