Koszty uzyskania przychodów

O ile drugi wskaźnik siuży do oceny gospodarowania aktywami obrotowymi, o tyle trzeci stwarza podstawę do oceny gospodarowania zapasami.

Słabość pierwszego wskaźnika ujawnia się przede wszystkim w okresach inflacji. Gdy inflacja jest wysoka, wówczas ceny środków trwałych – kupowanych przecież w różnych okresach – nie odzwierciedlają rzeczywistej wielkości zasobów majątku trwa-łego. Ich wartość liczona w cenach nabycia jest wyraźnie zaniżona. Wartość zaś sprze-daży wyrażona jest w bieżących cenach rynkowych. Ta słabość może być częściowo ła-godzona przez okresowe przeceny środków trwałych.

W podanym przykładzie firmy „X” wykorzystanie środków trwałych uległo nie-znacznej poprawie. Gospodarowanie zapasami również się poprawiło. Trzeci wskaźnik informuje, że w 1990 r. w firmie tej wystarczyło zapasów na 19 dni, zaś w 1991 r. – na 16 dni.

Wskaźniki zyskowności (lub rentowności) są najważniejszymi miernikami oce-ny działalności kierownictwa przedsiębiorstwa. Na ich poziom wpływa bowiem cało-kształt różnych zjawisk zachodzących w przedsiębiorstwie. Nie informują one jednak o konkretnych przyczynach nieprawidłowości występujących w przedsiębiorstwie. Osią-gnięty zysk można odnosić bądź do sprzedaży (po odliczeniu podatku VAT), bądź do całości aktywów przedsiębiorstwa, bądź też do kapitału akcyjnego. W odniesieniu do reprezentacyjnej firmy „X” uzyskujemy następujące rezultaty:

Pierwszy wskaźnik, zwany stopą rentowności netto, ilustruje efektywność sprze-daży. Drugi wskaźnik, zwany zwrotem z inwestycji, wskazuje, jak kierownictwo firmy efektywnie zarządza wszystkimi aktywami. Trzeci zaś, zwany zwrotem z kapitału, wskazuje na sprawność funkcjonowania i potencjalne możliwości wzrostu spółki akcyjnej. Efektywność sprzedaży uległa pewnemu obniżeniu. Pogorszyła się zyskowność przedsiębiorstwa i znacznie spadła zyskowność kapitału akcyjnego. Oznacza to zmniejszenie możliwości wypłaty dywidendy dla akcjonariuszy i tym samym zmniejszoną atrakcyjność dalszego inwestowania ze strony akcjonariuszy w rozwój przedsiębiorstwa.

Tak więc w naszej reprezentacyjnej firmie, mimo poprawy wskaźników płynności, a także wyższych wskaźników aktywności gospodarczej, wyraźnie pogorszyły się wszystkie wskaźniki zyskowności i tym samym zmniejszyły się możliwości pokrywania odsetek od kredytów i pożyczek. Poprawy sytuacji finansowej kierownictwo przedsiębiorstwa „X” powinno szukać w obniżaniu kosztów produkcji, w bardziej ra-cjonalnym wykorzystaniu kredytów i pożyczek oraz w relatywnym zmniejszaniu wy-sokości płaconych odsetek.

Wymieniliśmy najczęściej stosowane wskaźniki przy ocenie działalności przed-siębiorstwa może być ich znacznie więcej. Żaden jednak z wymienionych wskaźników nie stanowi wystarczającej podstawy do oceny określonej działalności przedsiębiorstwa, dopóki nie porówna się jego zmian w czasie. Porównanie zmian wskaźników w ciągu kilku lat pozwala na uzyskanie dynamicznego obrazu funkcjonowania firmy. Ich wartość poznawcza znacznie wzrasta, gdy porównamy je z analogicznymi wskaźnikami innych firm o zbliżonym profilu działalności, lub też, gdy odniesiemy je do przeciętnych wskaźników w danej branży. Pozwoli to nam wówczas ocenić pozycję firmy na tle całej branży i podjąć właściwe kroki w celu poprawienia sytuacji i zachęcania potencjalnych nabywców akcji do inwestowania w dalszy rozwój firmy.