Podstawowe kategorie produktu i dochodu narodowego

W praktyce gospodarczej oficjalna statystyka posługuje się następującymi kategoriami produktu i dochodu narodowego:

– produkt krajowy brutto – PKB,

– produkt narodowy brutto – PNB,

– produkt narodowy netto według cen rynkowych – PNN,

– dochód narodowy według cen czynników wytwórczych – DNCW,

– osobisty dochód ludności – ODL,

– rozporządzalny dochód ludności – RDL.

PKB – jest miarą produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego, kto jest ich właścicielem.

PNB – jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju powiększonych o dochody netto z tytułu własności za granicą. Dochody netto są różnicą między dochodami otrzymanymi z tytułu własności za granicą a dochodami wypłaconymi z tytułu własności cudzoziemcom. Jeśli odpływ dochodów otrzy-mywanych z tytułu usług czynników produkcji będących własnością kapitału zagra-nicznego jest większy niż przypływ dochodów z tytułu posiadanych czynników pro-dukcji za granicą, wówczas PKB > PNB, i odwrotnie. W przypadku gdy przypływ do-chodów równa się odpływowi lub gdy dany kraj w ogóle nie wypłaca i nie otrzymuje dochodów z własności, wówczas PKB = PNB.

PNN – jest niniejszy od PNB o wielkość amortyzacji Am. Amortyzacja jest miarą szybkości zmniejszania się wartości istniejącego w kraju zasobu kapitału trwałego w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

Wszystkie wymienione wielkości produktu narodowego brutto lub netto są wyrażone w cenach rynkowych. W cenach tych zawarty jest podatek pośredni, który wpłacany jest przez producentów we wszystkich fazach przetwórstwa do budżetu państwa. Podatki pośrednie płacone od wartości dodanej mają charakter cenotwórczy, tzn. wpływają one na poziom cen sprzedawanych towarów i usług.