Niepewność organizacyjna szczególnie silnie wiąże się z zachowaniami ludzi. Chociaż struktury, procedury i zasady funkcjonowania ograniczają różnorodność działań, to i tak nigdy nie da się ich „do końca” przewidzieć. Ograniczenia te, zawsze tylko częściowe, są zresztą często łamane, omijane, a czasem nawet jawnie kwestionowane. Zakłóca to funkcjonowanie organizacji, ale także zapobiega nadmiernej sztywności i skostnieniu.
Istotną cechą współczesnych organizacji jest ich sformalizowanie. Podstawowe cele, struktury, procedury, technologie, zasady funkcjonowania zapisywane są zwykle w dokumentach organizacyjnych. Cele przedstawiane są w statutach, struktury organizacyjne i zasady działania – w regulaminach, księgach służb i graficznych schematach, procedury – w instrukcjach. Formalizacja ustala, utrwala i czyni czytelnym ład wewnętrzny organizacji, ale jednocześnie usztywnia jej funkcjonowanie i utrudnia procesy adaptacyjne.
Współczesne organizacje są w większości zhierarchizowane i mniej lub bardziej scentralizowane. Ich podsystem zarządzania jest zwykle wielopoziomowy. Na najwyższym szczeblu znajduje się centrum najważniejszych decyzji i główny ośrodek władzy.
Organizacje w zbyt dużym stopniu sformalizowane, zhierarchizowane i scentralizowane nazywane są zbiurokratyzowanymi. Pamiętajmy: hierarchia oraz pewne minimum formalizacji i centralizacji są niezbędne każdej organizacji: w sprawnym funkcjonowaniu zaczyna przeszkadzać dopiero ich nadmiar.
Cechą wspólną współczesnych organizacji jest wewnętrzne zróżnicowanie
Przejawia się ono w podziale zadań, specjalizacji uczestników i komórek, powstawaniu podsystemów pełniących różne funkcje w realizacji celów organizacyjnych. Podziały te zależą od celów organizacji, jej rozmiarów, sposobów zarządzania, charakteru otoczenia itp.
W każdej organizacji odnajdziemy podział na sferę działalności regulacyjnej, czyli sferę zarządzania organizacją, sjerę działalności podstawowej (służba medyczna w szpitalu, nauczyciele w szkole, sprzedawcy w sklepie, robotnicy, inżynierowie i technicy w fabryce, urzędnicy w administracji państwowej itp.) oraz sferę działalności pomocniczej (księgowość, zaopatrzenie, służby konserwacji w zakładzie produkcyjnym, służby porządkowe itp ). W dużych organizacjach sfery te dzielą się na jednostki o coraz węższych specjalizacjach: w szpitalach lekarzy zróżnicuje się według specjalności medycznych (następnie grupuje w oddziałach, jak: interna, chirurgia, laboratorium analiz), w przedsiębiorstwach wyodrębnia się wydziały według rodzajów produkowanych wyrobów itd. Wyrazem złożoności sfery zarządzania są natomiast różne szczeble i rodzaje stanowisk kierowniczych (naczelne kierownictwo, kierownicy „pośredni”, kierownicy „pierwszej linii”, kierownicy liniowi, kierownicy komórek sztabowych).
Głównymi podsystemami organizacji są: cele, struktura formalna, ludzie i technika. Występują one zawsze, choć różne są ich formy, wzajemne zależności i znaczenie dla przedsiębiorstw, firm, urzędów i innych instytucji.
Leave a reply