Stan równowagi i nierównowagi poszczególnych dóbr na rynku

Po zbadaniu funkcjonalnych zależności między popytem i podażą a ceną rynkową oraz reakcją konsumenta i producenta na zmianę ceny, możemy obecnie zanalizować stany równowagi i nierównowagi na rynku za pomocą krzywych popytu i podaży.

Równowaga na rynku jest określona przez cenę CE w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E. Oznacza to, że dostępna podaż jest rozdzielona między nabyw ców, którzy są skłonni i zdolni zapłacić tę cenę CE. Przy cenie CE nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór.

Nadwyżka podaży nad popytem pojawi się przy cenie Cl. Wzrost ceny spowoduje ograniczenie popytu ze strony konsumentów, a równocześnie zwiększenie podaży ze strony producentów.

Niedobór z kolei istnieje tylko dlatego, że cena towaru C2 jest zbyt niska. W re-zultacie popyt ze strony konsumentów staje się zbyt duży w stosunku do podaży, jaką producenci są skłonni zaoferować przy tej cenie.

Opisane stany nierównowagi zarówno przy cenie Ci, jak i C2 nie mogą w gospodarce wolnokonkurencyjnej utrzymać się zbyt długo.

Nadwyżka podaży nad popytem wpływa na obniżenie ceny rynkowej, zaś nadwyż-ka popytu nad podażą powoduje, że cena szybko rośnie. Spadająca cena zwiększa po-pyt ze strony konsumentów i równocześnie ogranicza podaż ze strony producentów. Rosnąca zaś cena zmniejsza popyt i równocześnie zachęca producentów do zwiększania podaży. Rozumowanie to opiera się na założeniu, że krzywe popytu i podaży nie zmieniają swego położenia i ruch wzdłuż tych krzywych dokonuje się jedynie w wyniku zmiany ceny.

Zmiana położenia krzywej popytu w stosunku do krzywej podaży może wywierać różny wpływ na zmianę ceny. Rozpatrzymy dla przykładu trzy różne przypadki: