Tak więc na polskim rynku pracy występują zarówno zawody deficytowe, jak i nadwyżkowe. Niedobór rejestrowanych miejsc pracy w wielu małych miastach sprzyja niewątpliwie podejmowaniu zatrudnienia nierejestrowanego.

– 73 Syndrom (med.) to zespół objawów dotyczących różnych narządów i układów organizmu, charaktery styczny dla obrazu klinicznego choroby, stanowi podstawę jej rozpoznania (Encyklopedia Gazety Wyborczej, t. 17, s. 715).

– 74 GUS, Popyt na pracę w Ipółroczu 2007 r.. Monitoring rynku pracy, Warszawa 2007.

– 75 Szacunki GUS opublikowane w: The Wal! Street Journal. Polska z dnia 24.10.2007 r.

– 76 GUS, Mały Rocznik Statystyczny 2007.

Zasiłki dla bezrobotnych i ich wpływ na szarą strefę

Polska należy do nielicznych krajów Europy, gdzie tylko 13% zarejestrowanych bezrobotnych uzyskuje zasiłki, których poziom jest bardzo niski. Aż 87% bezrobotnych utraciło prawo do zasiłku. Wyłania się pytanie – z czego żyją bezrobotni pozbawieni zasiłku? Jednym ze źródeł środków utrzymania jest aktywność zawodowa w szarej strefie. Ważnym problemem jest więc zbadanie związku między pracą w szarej strefie a faktem otrzymania lub pozbawienia bezrobotnego zasiłku.

Hipoteza jest następująca: bezrobotni, którzy otrzymują zasiłki, są mniej skłonni do podejmowania pracy w szarej strefie niż ci, którzy zasiłków już nie otrzymują. Respondentom (N = 329) zadano dwa pytania:

– 1) Jaki, według Pana(i), jest procent bezrobotnych z prawem do zasiłku, którzy obecnie są zatrudnieni w sposób nierejestrowany?

– 2) Jaki, według Pana(i), jest procent zarejestrowanych bezrobotnych bez prawa do zasiłku, którzy obecnie są zatrudnieni w sposób nierejestrowany?

Na pytanie odpowiedziało 298 respondentów. Badanie potwierdza sformułowaną na wstępie hipotezę. Istnieje ścisły związek między skłonnością do podejmowania pracy w szarej strefie a sytuacją dochodową bezrobotnych. Grupa bezrobotnych pobierających zasiłki była mniej skłonna do pracy w szarej strefie. Sondaż wykazuje, że „tylko” 23% z nich było zatrudnionych w sposób nierejestrowany.

Zatrudnienie w szarej strefie znacznie częściej – prawie dwukrotnie – podejmowały osoby pozbawione prawa do zasiłku. 38% spośród nich było zatrudnionych w sposób nierejestrowany.

Współzależność między intensywnością pracy w szarej strefie a statusem dochodowym bezrobotnych pokazują następujące dane – 37% respondentów stwierdziło, że tylko do 10% bezrobotnych pobierających zasiłki pracowało w sposób nierejestrowany. Natomiast aż 46% wypowiedziało się, że wśród bezrobotnych pozbawionych zasiłku pracowało od 20% do 40% osób.

Z analizy tej wyprowadzić można ważny wniosek. Jeżeli chcemy zmniejszyć np. o połowę zatrudnienie nierejestrowane bezrobotnych, to trzeba realizować konstytucyjne prawo do zabezpieczenia społecznego w przypadku utraty pracy bez winy obywatela (art. 67) i przywrócić powszechnie respektowane w Europie prawo bezrobotnych do zasiłku w przypadku braku dla nich oferty pracy.