Cena równowagi a cena maksymalna i minimalna

Wykazaliśmy, jak w gospodarce wolnorynkowej działanie prawa popytu i podaży kształtuje ceny na poziomie równowagi. Zdarzają się jednak takie dobra, które wytwa- rzane są w ograniczonych ilościach.w stosunku do popytu i nawet w dłuższym okresie nie. ma możliwości znacznego zwiększenia ich podaży . Dobra te spełniają jednak ważną rolę w życiu pewnej kategorii konsumentów, np. mieszkania komunalne dla naj- biedniejszych rodzin. Wówczasjnteres publiczny wymaga, abyliaTrileszkania komunalne ustalona została cena maksymalną. „

Cena równowagi w punkcie E oznaczałaby, że mieszkania komunalne byłyby do-stępne dla znacznie mniejszej liczby rodzin o niższych dochodach. Popyt byłby wów- czas mniejszy i dzięki wysokiej cenie.równowagi tynkowej można byłoby go zrównoważyć z ograniczoną podażą tych mieszkań.

Interes społeczny przemawia jednak za ustaleniem ceny maksymalnej na pozio- mie Cmax, a więc znacznie niższej od ceny równowagi. Przy cenie maksymalnej Cmax występuje jednak nadwyżka popytu na mieszkania komunalne w punkcie B nad ich podażą w punkcie.A. Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy zjawisko niedoboru podaży w stosunku do popytu. O dostępie do mieszkania de- cyHujeTwówczas nie cena tynkowa, lecz kryteria pozarynkowe oparte na stopniu pilności podstawowej potrzeby społecznej. Wprowadza się wówczas określone kryteria ra- cjonowania dobra rzadkiego.

Stosowanie cen maksymalnych, leżących poniżej punktu równowagi tynkowej, nie byłoby jednak uzasadnione na szerszą skalę w odniesieniu do innych dóbr. Taka cena po-wojowałaby brak zainteresowania wzrostem podaży. Rynek regulowany przez państwo może mieć uzasadnienie w szczególnych sytuacjach, np. w czasie wojny lub wielkich klęsk gospodarczych’. W normalnych* warunkach może mieć zastosowanie jedynie w odniesie-niu do tych nielicznych produktów lub usług, gdy występuje ważny interes społeczny.

Podobnie w szczególnie uzasadnionych przypadkach może być stosowana cena minimalna. Podczas gdy cena maksymalna leży poniżej punktu równowagi wyznaczonego przez machanizm wolnej konkurencji, to cena minimalna leży powyżej punktu równowagi rynkowej.