Dlaczego system komunistycznej gospodarki centralnie planowanej całkowicie zbankrutował?

15. Jakimi drogami kraje postkomunistyczne mogą dojść do gospodarki rynkowej?

16. Jakie są koszty społeczne przechodzenia od gospodarki centralnie administrowanej do gospodarki rynkowej?

Nie można dawać zbyt prostych odpowiedzi na dość trudne pytania i kryjące się za nimi złożone problemy społeczno-gospodarcze. Zbyt proste odpowiedzi mogą jedynie fałszować jakże złożoną rzeczywistość i stwarzać złudzenie, że każdy może formułować diagnozę i proponować środki terapii. Postawa znachorska jest dość rozpowszechniona wśród ludzi nie tylko w dziedzinie medycyny, ale także ekonomiki. Tymczasem odpowiedzi kompetentnych, opartych na profesjonalnej wiedzy, może udzielić tylko ten, kto wnikliwie studiuje daną dziedzinę wiedzy.

Teoria ekonomii pozwala rozpoznać związki i współzależności zachodzące między różnymi zjawiskami i procesami gospodarczymi i ustalić złożony ciąg przyczyn, które nadają sens obserwowanym zjawiskom i faktom oraz wskazują rozsądny kierunek działań. Oparta na tej wiedzy polityka gospodarcza państwa, banków oraz przedsiębiorstw nie zamknie się wówczas w niebezpiecznym kręgu arbitralnych działań, korygowanych przez życie w sposób nieraz bardzo kosztowny.

Ekonomia wypracowała w ciągu przeszło dwustu lat swego rozwoju specyficzny język, różne narzędzia i metody analizy umożliwiające uogólnienie badanej rzeczywistości i profesjonalną interpretację procesów zachodzących w sferze realnej (gdzie wytwarza się dochód narodowy) i w sferze regulacyjnej (mechanizmów finansowych). Bez dobrego opanowania profesjonalnego języka i umiejętności logicznego rozumowania, także na wysokim szczeblu abstrakcji naukowej, trudno jest porozumieć się z wykształconymi ekonomistami, pojąć ich wybory i podejmowane decyzje oraz samemu aktywnie uczestniczyć w praktycznym działaniu.