Kryteria maksymalizacji zysku w warunkach monopolu

Siła monopolu mierzona jest wielkością nadwyżki ceny Cm nad punktem przecięcia się krzywych kosztów krańcowych z krzywą utargu krańcowego. Punkt przecięcia krzywej kosztów krańcowych z krzywą utargu krańcowego, oznaczony literą A, wyznacza rozmiary produkcji 0<2j. Dalsze zwiększanie produkcji nie jest dla monopolisty opłacalne, gdyż koszty krańcowe są już coraz wyższe w stosunku do malejącego utargu krańcowego. Monopolista ponosiłby wówczas straty na każdej dodatkowej jednostce produkcji. Gdyby zaś zdecydował się produkować mniej niż 0<2j, wówczas nie wykorzystałby w pełni możliwości powiększania swoich zysków.

Monopolista korzystając ze swojej przewagi na rynku zażąda za swoje wyroby cenę Cm. Ta cena wyznacza rozmiary popytu w punkcie B. Ponieważ koszty całkowite produkcji wynoszą 0CnEQl, to zysk całkowity monopolu obrazuje zakreskowany prostokąt oznaczony symbolami CnCmBE. Jest to nadwyżka ceny nad poziomem kosztów przeciętnych pomnożona przez ilość wytworzonych jednostek dobra.

Wykres ten pozwala jednocześnie porównać efektywność produkcji w warunkach monopolu i doskonałej konkurencji.

Przy konkurencji doskonałej przedsiębiorca osiągnie rozmiary produkcji 0Q2 w punkcie przecięcia się krzywej kosztów krańcowych z krzywą popytu, który oznaczony jest literą F. Ta sytuacja długo się nie utrzyma, gdyż – jak wskazano poprzednio – cena pod wpływem doskonałej konkurencji będzie nieuchronnie spadać i ustabilizuje się dopiero w punkcie równowagi e, w którym krzywa kosztów krańcowych przecina w najniższym punkcie krzywą kosztów przeciętnych. Nadal jednak rozmiary produkcji będą większe niż 0<2].

Monopolista będzie osiągał mniejsze rozmiary produkcji 0Q\, będzie natomiast sprzedawał swój towar po znacznie wyższej cenie rynkowej, oznaczonej symbolem Cm.

Dowodzi się w ten sposób, iż z tytułu istnienia monopoli społeczeństwo musi płacić wyższe ceny za mniejsze rozmiary produkcji. Na tej podstawie formułuje się pogląd, że monopol w porównaniu z wolną konkurencją prowadzi do niewłaściwej alokacji zasobów. Obszar ABF wyraża więc przyrost dobrobytu możliwy do osiągnięcia przez konsumentów w przypadku zastąpienia monopoli przez reguły wolnej konkurencji.