Składniki globalnego popytu a poziom dochodu narodowego

Spróbujmy obecnie podsumować wpływ podstawowych składników globalnego po-pytu P na wzrost realnego dochodu narodowego Y. W rozdziale 8 (podrozdział 8.1) stwierdziliśmy, że poziom dochodu narodowego zależy od wydatków na konsumpcję K i wydatków na inwestycje prywatne I, zatem:

Te zależności między wydatkami konsumpcyjnymi i inwestycyjnymi a poziomem dochodu narodowego można zilustrować wykresem (rysunek 9.4).

Linia wyprowadzona pod kątem 45° z początku układu osi współrzędnych ilustruje równowagę między globalnym popytem a wytwarzanym dochodem narodowym. Funkcja wydatków konsumpcyjnych K określa poziom dochodu narodowego Y{ w punkcie równowagi . Powiększenie wydatków konsumpcyjnych K o sumę wydatków inwestycyjnych I powoduje możliwość osiągnięcia równowagi w punkcie E2 przy wyższym poziomie dochodu narodowego F2. Poziom dochodu narodowego przy pełnym wykorzystaniu istniejących zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej oznaczony jest symbolem Ymax.

Gospodarki tynkowej nie można zrozumieć bez uwzględnienia rozwiniętego systemu finansowego, który obejmuje cały system bankowy, lynek kapitałowy, rynek dewizowy oraz budżet centralny. System ten jest świadomie wykorzystywany przez państwo w jego polityce pieniężnej, polityce dochodowej i polityce fiskalnej z punktu widzenia stabilizacji gospodarczej, a więc ograniczenia stopy inflacji, zwiększenia stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych oraz maksymalnego ograniczenia bezrobocia. Tych wszystkich zagrożeń towarzyszących gospodarce rynkowej nie doceniała ekonomia neo- klasyczna. Dlatego wyznawała pogląd, że pieniądz w gospodarce narodowej jest niezbędny, ale jego rola jest w dużym stopniu neutralna. To nie pieniądz, ale inne mechanizmy ekonomiczne związane z elastycznie zmieniającymi się cenami i płacami oraz stopą procentową wpływają na decyzje podmiotów gospodarczych w ten sposób, że korygują wszelkie powstające odchylenia od stanu równowagi przy pełnym wykorzystaniu wszystkich czynników wytwórczych. Keynes zakwestionował działanie tych mechanizmów i odrzucił twierdzenie, że gospodarka narodowa zmierza automatycznie do pełnego wy-korzystania wszystkich czynników wytwórczych. Udowadniał, że może istnieć równowaga przy różnym stopniu wykorzystania istniejących zasobów kapitału i pracy. Zadaniem polityki banku centralnego oraz państwa jest stwarzanie zachęcających warunków w celu poprawiania, tj. korygowania ograniczonej sprawności mechanizmów rynkowych. Stworzył on w ten sposób teoretyczne podstawy pod aktywną rolę pieniądza.

Od czasów Keynesa teoria rynku pieniężnego i rynku kapitałowego poczyniła ogromne postępy. W połowie lat pięćdziesiątych ukształtowała się monetarystyczna szkoła w ekonomii, która różne formy interwencjonizmu państwowego proponowała zastąpić regulacją dopływu pieniądza do gospodarki narodowej przez bank centralny. Trwającego do dziś sporu między keynesizmem a monetaryzmem i jego wpływu na politykę gospodarczą nie można zrozumieć bez zapoznania się z podstawowym dorobkiem teoretycznym odnoszącym się do roli pieniądza we współczesnej gospodarce narodowej.