Konkurencja niedoskonała i monopolistyczna

Przedstawione dwa ekstremalne przypadki konkurencji doskonałej i monopolistycznej mają charakter modelowy. Upraszczają one nadmiernie rzeczywistość w celu łatwiej-szego teoretycznego ujęcia funkcjonowania mechanizmu rynkowego. W istocie rzeczy niemal na każdym kroku spotykamy się z konkurencją niedoskonałą oraz konkurencją monopolistyczną, które występują zarówno po stronie konsumentów, jak i producentów. Konkurencja niedoskonała wyraża się tym, że:

Konsument nie zawsze zna cenę, po jakiej różni producenci lub handlowcy sprze-dają dany towar. Wskutek tego kupu je u dawnego producenta, nawet jeśli musi płacić wyższą cenę. Przyzwyczajony jest bowiem do nabywania określonego towaru i niechęt-nie może zmieniać sprzedawcę. Niemałą rolę mogą tu odgrywać takie czynniki, jak: do-godność robienia zakupów, określone zachowanie się sprzedawcy itp., a ponadto ku-pujący może uważać, że istnieją korzystne różnice w jakości nabywanych dotychczas przez niego towarów. To wszystko powoduje, że w granicach pewnych różnic cen każdy sprzedawca i towar każdego producenta mają swoją klientelę.

Producent stara się wyrobić zaufanie do swoich towarów za pośrednictwem znaku fabrycznego, wyglądu zewnętrznego, reklamy, opakowania itp. Także różnymi innymi metodami stara się on nadać swojej produkcji w jakimś stopniu charakter mono-polistyczny w stosunku do pewnego kręgu odbiorców.

Jeśli producent chce ściągnąć nabywców z innych rynków, musi w walce konku-rencyjnej w większym stopniu obniżyć cenę swego towaru, przynajmniej w początkowej fazie, niż wynikałoby to z założeń doskonałej konkurenji. Taka obniżka ceny opłaca się, jeśli towary charakteryzują się wysoką elastycznością cenową, co spowoduje pro-centowo większy wzrost popytu niż spadek ceny. Wówczas tracąc na zysku jednostkowym, producent zyskuje na masie, gdyż może więcej sprzedać i mieć większą produkcję lub większy obrót.

Rynek monopolistyczny może występować w kilku formach: monopolu absolut-nego, oligopolu oraz konkurencji monopolistycznej.