Punkt G

Punkt G natomiast oznacza, że przy tym samym zasobie czynników wytwórczych wytwarzamy łącznie mniejszą produkcję (200 tys. ciągników + 200 tys. samochodów). Faktycznie zaś przy 200 tys. ciągników można by wytworzyć 320 tys. samochodów lub przy 200 tys. samochodów można by wytworzyć około 350 tys. ciągników. W obu przypadkach łączna produkcja byłaby większa. W tym sensie krzywa możliwości pro-dukcyjnych reprezentuje na całej swojej długości najlepszą, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy nie zmienionym zasobie czynników wytwarzania. Jeśli zasób kapitału i pracy wzrośnie, wówczas krzywa możliwości produkcyjnych przesunie się odpowiednio na prawo (co ilustruje linia przerywana). Będziemy mieli wówczas do czynienia ze wzrostem gospodarczym oraz z postępem technicznym. Przy wzroście za-sobu czynników produkcji oraz ich pełnym i efektywnym wykorzystaniu wzrośnie także produkcja. Możliwe będzie wytwarzanie zarówno większej liczby ciągników, jak i samochodów lub też znaczne zwiększenie produkcji jednego przy nie zmienionej pro-dukcji drugiego wyrobu.

W naszej analizie przyjmuję krzywą możliwości produkcyjnych wypukłą w sto-sunku do początku układu osi współrzędnych. Ten kształt krzywej ilustruje problem substytucyjności obu analizowanych dóbr, tzn. że zwiększenie produkcji jednego dobra jest możliwe tylko za cenę zmniejszenia drugiego dobra. Stopa substytucji byłaby wielkością stalą, gdyby krzywa możliwości produkcyjnych była linią prostą o nachyleniu ujemnym. Wówczas zwiększenie produkcji jednego dobra wymagałoby zawsze takiego samego zmniejszenia produkcji innego dobra. Przy założeniu stałego zasobu czynników produkcji przesuwanie części tych czynników (przy założeniu doskonałej ich podzielności) z jednej dziedziny do innej powoduje, że na początku przyrosty produkcji samochodów w stosunku do zmniejszonej produkcji ciągników są duże, ale w miarę kontynuowania tego procesu stosunek efektów dodatnich do efektów ujemnych jest coraz mniejszy. Mówimy więc, że działa tu prawo malejącego przyrostu produkcji zwiększonej (w naszym przykładzie samochodów) w stosunku do przyrostu nakładów przesuwanych z produkcji zmniejszonej (ciągników). Substytucja produkcji ciągników jest możliwa, ale tylko za cenę coraz mniejszego przyrostu produkcji samochodów.

Zgodnie z prawem malejącego przyrostu produkcji w stosunku do ponoszonych nakładów, krzywa możliwości produkcyjnych jest wypukła w odniesieniu do początku układu osi współrzędnych, czyli maleje coraz szybciej.

W podanym przykładzie przejście z wariantu B do wariantu C oznacza zwiększenie produkcji samochodów ze 160 do 250 tys. sztuk rocznie, ale dokonuje się to kosztem zmniejszenia produkcji ciągników z 400 do 300 tys. sztuk. Przy przejściu zaś z wariantu D do wariantu E nastąpiłoby zwiększenie produkcji samochodów z 320 do 380 tys. sztuk, ale kosztem zmniejszenia produkcji ciągników z 200 do 100 tys. sztuk.

W pierwszym przypadku kosztem alternatywnym dla dodatkowej produkcji 90 tys. sztuk samochodów byłaby utrata produkcji 100 tys. ciągników. W drugim zaś koszt alternatywny byłby wyższy, gdyż dodatkowa produkcja 60 tys. sztuk samochodów mu-siałaby być okupiona zmniejszeniem produkcji ciągników także o 100 tys. sztuk.