Monthly Archives Wrzesień 2017

Praca nierejestrowana jest obecnie jedną z ważniejszych kwestii podejmowanych przez Unię Europejską w kontekście zatrudnienia, ponieważ dotyczy wszystkich członków Wspólnoty. Problem ten stał się głównym tematem licznych dokumentów wydanych w ramach UE (komunikaty Komisji, uchwały Rady, raporty itp.). Racjonalna polityka w zakresie szarej strefy musi być dostosowana do konkretnych warunków społeczno-ekonomicznych, nie należy liczyć na proste rozwiązania i recepty.

W Polsce kontrole legalności zatrudnienia prowadzone są przez pięć instytucji: Państwową Inspekcję Pracy, Oddziały Kontroli Legalności Zatrudnienia przy Urzędzie Wojewódzkim, urzędy skarbowe, ZUS i Straż Graniczną. Pierwsze pytanie dotyczyło ogólnego wpływu kontroli legalności zatrudnienia na zmniejszenie liczby pracujących w szarej strefie.

Gmina jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, wyposażoną w osobowość prawną. Wykonuje w ramach ustaw istotną część zadań publicznych, z wyłączeniem tych, które zostały zastrzeżone do kompetencji administracji rządowej. Posiada organy stanowiące, wybierane w głosowaniu powszechnym, równym i tajnym, oraz organy wykonawcze. Ma własny budżet, tworzony z podatków lokalnych i środków finansowych przekazanych z budżetu państwa. (Do budżetu państwa przekazuje także dużą część dochodów własnych.)

„Viola” jest przedsiębiorstwem państwowym. Dowiadujemy się, że skarb państwa będzie ją prywatyzował poprzez sprzedaż akcji, przekształcając w ten sposób w spółkę akcyjną. Przestanie wówczas funkcjonować według zasad ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, a zacznie według reguł prawnych kodeksu handlowego. Będzie to miało olbrzymi wpływ na zarządzanie i strukturę władz. W przedsiębiorstwie państwowym organami zarządzania są: dyrektor, samorząd załogi i wybierana przez załogę rada pracownicza. Władza w spółce akcyjnej jest natomiast przypisana walnemu zgromadzeniu akcjonariuszy, radzie nadzorczej i zarządowi, którym kieruje prezes.

Teoria neoklasyczna zbudowana na założeniach doskonałej konkurencji głosiła, że wpływ związków zawodowych oraz państwa na wysokość stawek płac i proporcji mię-dzy nimi jest szkodliwy z punktu widzenia racjonalności ekonomicznej i sprawności działania całego mechanizmu rynkowego.

Nowoczesne teorie płac nie kwestionują związku stawki piać z krańcową produk-cyjnością pracy, ale podkreślają dodatkowy wpływ układu sił konkurencyjnych dzia-łających na rynku

Inną formą ograniczania szarej strefy jest poszerzająca się współpraca i wymiana informacji między organami kontroli:

Rozstajemy się z mistrzem Nowakiem, który w czasie przerwy ma wiele spraw do załatwienia, i z naszym przewodnikiem udajemy się do pokoju śniadaniowego. Mieści się on w pobliżu hali produkcyjnej. Na razie jest tam prawie pusto. Część pracownic poszła do szatni po przyniesione z domu kanapki, część do bufetu, by kupić coś „na teraz” i – przy okazji – „do domu”. W pokoju śniadań są tylko dwie „kawiarki” (tak nazywa się tu pracownice przygotowujące dla wszystkich zakładową herbatę). Schodzą się też nasze znajome z zespołu majstra Nowaka.

Przeciętna stawka godzinowa netto w PLN (n= liczebność próby) Przeciętne wynagrodzenie miesięczne netto w PLN (n= liczebność próby) średnia mediana średnia mediana

W inny sposób nasi ankieterzy dowiadywali się o pracy częściowo niereje- strowanej (czyli sytuacji, gdy wypłacano pracownikom wyższe wynagrodzenie niż w umowie). Zazwyczaj na pytanie czy z pracownikiem będzie podpisywana umowa, większość pracodawców odpowiadała twierdząco, nie podając w tym momencie żadnych dodatkowych wyjaśnień. Informacja o tym, że właściwie w umowie będzie widniała nieco inna kwota niż ta, jaką podano w ofercie, padała

Poniższy rozdział powstał na podstawie informacji zgromadzonych podczas prowadzenia telefonicznych rozmów o pracę oraz wywiadów osobistych. W czasie badania bezpośredniego (osobistego) odbyto trzy rozmowy, które okazały się być propozycjami pracy nierejestrowanej, w tym jedna – całkowicie nierejestrowanej, a dwie – związanych z niewykazywaniem do opodatkowania części dochodu. Choć na tej podstawie nie można wyciągać wniosków ilościowych, to jednak wydaje się, że propozycje pracy częściowo „na czarno”, które padały dopiero w czasie osobistego spotkania, wydają się potwierdzać nasze wcześniejsze przypuszczania, że jest to popularny sposób omijania przepisów prawa, mimo niewielkiej reprezentatywności w badaniu telefonicznym. Ważne jest zróżnicowanie na te dwie formy pracy w szarej strefie, gdyż okazuje się, że postawy pracodawców w stosunku do pracownika i samej kwestii zatrudnienia są z nimi w pewien sposób powiązane.

Zwolennikami restrykcyjnych rozwiązań, polegających na zaostrzeniu kontroli legalności i wymiaru kar, są przede wszystkim przedstawiciele branż, w których obserwujemy dużą sezonowość: hotele i restauracje, działalność rolnicza. Z uwagi na koszty związane z wprowadzeniem takich instrumentów i ograniczoną możliwość kontrolowania małych firm i mikroprzedsiębiorstw, w których praca nierejestrowana występuje najczęściej, a stanowią one ponad 99% wszystkich firm działających obecnie w Polsce, przydatność tego rozwiązania wydaje się być ograniczona. Choć, tak jak wspomniano powyżej, użyteczna mogłaby być ukierunkowana skuteczna kontrola, przeprowadzana w celu wykrycia pracy niereje- strowanej lub niezgodnie z obowiązującymi przepisami tam, gdzie praktyki takie występują najczęściej.

Postrzeganie pracy nierejestrowanej łączy się również z trudnością znalezienia dobrych pracowników. Może to sugerować, że strategie (częściowego) niere- 58 Standaryzowane współczynniki dotyczą regresji, w której zastosowane zmienne zostały wstępnie poddane przekształceniu standaryzacji. Przekształcenie lo polega na odjęciu od każdej wartości zmiennej jej średniej i podzieleniu przez odchylenie standardowe. W ten sposób uzyskuje się zmienne mierzone w jednakowych jednostkach, co umożliwia dokonywanie porównań współczynników. Zmienne, przy których standaryzowane współczynniki są większe co do wartości bezwzględnej, są silniejszymi determinantami zmiennej zależnej niżtc z mniejszymi współczynnikami.