Mikroekonomia to głównie teoria cen czynników wytwórczych i zachowania się pod-miotów gospodarczych w zależności od kształtowania się tych cen oraz utargów, kosz-tów produkcji i zysku bądź też cen dóbr konsumpcyjnych, dochodów konsumenta i jego indywidualnych preferencji.

Makroekonomia to głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej . W rozważaniach tych nie można uniknąć polityki dokładnie tak, jak polityka nie może obejść się bez ekonomii.

Dyskontowanie jakiejkolwiek sumy dochodów lub zysków przewidywanych w przyszłości oznacza ustalenie faktycznej wartości tych zysków w dniu dyskontowania. Pieniądz w przyszłości ma mniejszą wartość niż obecnie, gdyż dokonujący się w każdej gospodarce wzrost cen obniża jego wartość. Dobrze zainwestowany pieniądz powinien jednak przynosić wzrost nominalnego zysku przewyższający przeciętny wzrost cen linkowych.

Teoria ekonomii wychodzi z fundamentalnego założenia, że potrzeby ludzkie są nie-ograniczone, a środki będące do dyspozycji każdego społeczeństwa są ograniczone. Ta obiektywna sprzeczność między ograniczonymi środkami a nieograniczonymi potrze-bami rodzi konieczność wyboru ekonomicznego. Powstaje wówczas pytanie, jak roz-dzielić ograniczone środki pomiędzy ich różne możliwe zastosowania?

W gospodarce rynkowej ceny czynników wytwórczych i wzajemne relacje między nimi ulegają ciągłej zmianie. Wraz ze zmianą relacji cen zmieni się w naszym modelu nachylenie linii jednakowego nakładu.

Załóżmy, że wzrasta poziom płacy CL przy nie zmienionej cenie maszyn Ck. Po-nieważ nachylenie linii jednakowego nakładu zależy od relacji cen czynników wytwór-czych, stąd pojawi się na wykresie nowa linia M?L9 o większym nachyleniu niż po-przednia M\L\. Wówczas przy danych rozmiarach produkcji pojawi się nowy punkt styczności B zamiast poprzedniego punktu styczności A (rysunek 5.5).

W ten sposób oszczędzanie jest nie tylko rezygnacją z bieżącego wydawania środków pieniężnych na konsumpcję, ale także przygotowaniem środków niezbędnych na inwestycje. W gospodarce narodowej mamy więc do czynienia z dwoma podstawowymi strumieniami wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Strumień konsumpcyjny pochodzi z bieżących wydatków, zaś strumień inwestycyjny – z bieżąco gromadzonych oszczędności społeczeństwa.

Niezwykła złożoność i skomplikowanie zjawisk ekonomicznych zawsze stwarzają mo-żliwość spojrzenia na nie z innego punktu widzenia i tym samym opracowania różnych teorii ekonomicznych. Na tym tle od samego początku rozwoju nauki ekonomii po-wstawały i współistniały ze sobą dwa podstawowe nurty: ekonomii pozytywnej i eko-nomii normatywnej.

Ekonomia pozytywna koncentrowała się na wypracowaniu najbardziej uniwer-salnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie bezstronnego uogól-niania procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych. Unikała ona wpro-wadzania sądów wartościujących, czyli formułowania stwierdzeń, czy jest to dobre czy złe, korzystne czy też niekorzystne. Dorobek ekonomii pozytywnej, np. z zakresu me-todologii liczenia dochodu narodowego, wydajności pracy, kapitałochłonności produkcji, mnożnika inwestycyjnego, przepływów między gałęziowych, substytucji czynników produkcji, rachunku ekonomicznego, metody dyskonta, jest trwałym osiągnięciem wiedzy ekonomicznej akceptowanym przez ekonomistów o różnych orientacjach ideowych. Tworzy on fundament, na którym budowane są różne szkoły myślenia nor-matywnego.

Z tego przykładu nie należy wyciągać wniosku, że każdy przedsiębiorca osiąga ma-ksymalny utarg całkowity (najwyższy obrót) przy współczynniku cenowej elastyczności równym jedności. Przykład i zbudowana na jego podstawie krzywa popytu ilustruje je-dynie to, że na różnych jej odcinkach mamy do czynienia z różną wartością współczynników elastyczności popytu. Wynika to stąd, że jednakowe obniżki cen i przyrosty popytu są liczone za każdym razem od innej podstawy, gdyż w miarę przesuwania się w dół po krzywej popytu, poziom ceny jest coraz niższy, zaś poziom popytu jest coraz wyższy.

Teoria funkcjonowania przedsiębiorstwa opiera się na analizie przebiegu krzywych kosz-tów oraz utargów przeciętnych i krańcowych w warunkach doskonałej i monopolistycz-nej konkurencji. Przyjmijmy dodatkowe założenie, że zasób kapitału produkcyjnego w przedsiębiorstwie jest stały, natomiast zatrudnienie pracowników w tym zasobie kapitału jest zmienne. Przy tym założeniu funkcjonalna zależność między wzrostem produkcji a wzrostem zatrudnienia prezentowana jest w postaci wykresów (rysunek 5.1).

Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożony przez 100 tworzy wkaźnik na-zywany w ekonomii deflatorem . Jest to miara przeciętnego wzrostu albo spadku cen w kraju na wszystkie dobra i usługi wchodzące w skład produktu narodowego. Jest ona równocześnie miernikiem inflacji lub deflacji w badanym okresie. Za pomocą deflato- ra łatwo można przeliczyć dochód nominalny na dochód realny, i odwrotnie. Przy ocenie sytuacji gospodarczej kraju posługujemy się z jednej strony stopą wzrostu lub spadku realnego produktu lub dochodu narodowego, z drugiej zaś przeciętną stopą wzrostu cen w kraju.

Załóżmy, że przeciętna płaca pracowników za godzinę wynosi 6000 zł. Wówczas przedsiębiorcy opłaca się zatrudnić tylko 4 pracowników, gdyż produkcyjność krańcowa 5 pracownika wynosi 4000 i jest niższa od przeciętnej płacy godzinowej. Zatem koszt jego zatrudnienia jest wyższy od efektu jego pracy.

Przy założeniu warunków doskonałej konkurencji formułuje się w teorii ekonomii zasadę, że przedsiębiorcy maksymalizujący zysk będą zatrudniać pracowników do momentu, w którym krańcowa produkcyjność pracy zrówna się z płacą.

Rozmiary sprzedaży OA zapewniają wpływy pokrywające zaledwie koszty stałe. Nie pokrywają natomiast kosztów zmiennych. Dlatego przedsiębiorstwo będzie ponosiło stratę. W miarę zwiększania sprzedaży produkcji wzrasta nadwyżka wartości sprzedaży nad kosztami stałymi, ale aż do punktu Pr nie pokrywa ona rosnącej sumy kosztów zmiennych. Strata na jednostce sprzedanej produkcji jest coraz mniejsza, ale łączna suma strat rośnie aż do punktu Pr.

Przyszłe możliwości produkcyjne gospodarki narodowej zależą od tego, w jakich proporcjach będą wytwarzane dobra konsumpcyjne i produkcyjne.

Przy danych zasobach czynników produkcji zwiększenie produkcji dóbr inwesty-cyjnych /j może odbywać się tylko kosztem zmniejszenia produkcji dóbr konsumpcyj-nych. Alternatywny koszt zwiększenia nakładów inwestycyjnych jest mierzony warto-ścią zmniejszonej (utraconej) konsumpcji. Można więc na tej podstawie stwierdzić, że istnieje sprzeczność między wzrostem inwestycji a wzrostem konsumpcji w krótkim okresie. W dłuższym okresie taka sprzeczność nie występuje, gdyż zwiększona produk-cja dóbr inwestycyjnych przyczynia się do rozbudowy zdolności produkcyjnych go-spodarki narodowej i tym samym do dalszego zwiększenia produkcji dóbr inwestycyj-nych i konsumpcyjnych. W ten sposób zwiększone inwestycje stwarzają materialne i techniczne warunki do wzrostu konsumpcji w przyszłości. Jeśli kraj nie zwiększa swoich nakładów inwestycyjnych i nie rozbudowuje zdolności produkcyjnych, wówczas społeczeństwo nie może liczyć na wzrost konsumpcji.

Długookresowy kształt krzywej przeciętnych kosztów całkowitych Lkpc jest ob-wiednią najniżej położonych punktów krótkookresowych krzywych przeciętnych kosz-tów całkowitych. Przedsiębiorstwo, które systematycznie rozbudowuje swoje zdolności produkcyjne, odnosi, aż do rozmiarów produkcji <2,, korzyści z rosnącej skali produkcji. W rezultacie stopniowo obniżają się przeciętne koszty całkowite i w punkcie Q1 osiągają one swój najniższy poziom. Odtąd dalsza rozbudowa przedsiębiorstwa i zwiększanie skali produkcji powodują, że przeciętne koszty całkowite stopniowo rosną. Mówimy wówczas, że przedsiębiorstwo przekroczyło swoje optymalne rozmiary w długim okresie jego rozbudowy i weszło w fazę dysekonomii skali produkcji.