Category Finanse

Z tego przykładu nie należy wyciągać wniosku, że każdy przedsiębiorca osiąga ma-ksymalny utarg całkowity (najwyższy obrót) przy współczynniku cenowej elastyczności równym jedności. Przykład i zbudowana na jego podstawie krzywa popytu ilustruje je-dynie to, że na różnych jej odcinkach mamy do czynienia z różną wartością współczynników elastyczności popytu. Wynika to stąd, że jednakowe obniżki cen i przyrosty popytu są liczone za każdym razem od innej podstawy, gdyż w miarę przesuwania się w dół po krzywej popytu, poziom ceny jest coraz niższy, zaś poziom popytu jest coraz wyższy.

Teoria funkcjonowania przedsiębiorstwa opiera się na analizie przebiegu krzywych kosz-tów oraz utargów przeciętnych i krańcowych w warunkach doskonałej i monopolistycz-nej konkurencji. Przyjmijmy dodatkowe założenie, że zasób kapitału produkcyjnego w przedsiębiorstwie jest stały, natomiast zatrudnienie pracowników w tym zasobie kapitału jest zmienne. Przy tym założeniu funkcjonalna zależność między wzrostem produkcji a wzrostem zatrudnienia prezentowana jest w postaci wykresów (rysunek 5.1).

Stosunek dochodu narodowego w ujęciu nominalnym (ceny bieżące) do dochodu narodowego w ujęciu realnym (ceny stałe) pomnożony przez 100 tworzy wkaźnik na-zywany w ekonomii deflatorem . Jest to miara przeciętnego wzrostu albo spadku cen w kraju na wszystkie dobra i usługi wchodzące w skład produktu narodowego. Jest ona równocześnie miernikiem inflacji lub deflacji w badanym okresie. Za pomocą deflato- ra łatwo można przeliczyć dochód nominalny na dochód realny, i odwrotnie. Przy ocenie sytuacji gospodarczej kraju posługujemy się z jednej strony stopą wzrostu lub spadku realnego produktu lub dochodu narodowego, z drugiej zaś przeciętną stopą wzrostu cen w kraju.

Załóżmy, że przeciętna płaca pracowników za godzinę wynosi 6000 zł. Wówczas przedsiębiorcy opłaca się zatrudnić tylko 4 pracowników, gdyż produkcyjność krańcowa 5 pracownika wynosi 4000 i jest niższa od przeciętnej płacy godzinowej. Zatem koszt jego zatrudnienia jest wyższy od efektu jego pracy.

Przy założeniu warunków doskonałej konkurencji formułuje się w teorii ekonomii zasadę, że przedsiębiorcy maksymalizujący zysk będą zatrudniać pracowników do momentu, w którym krańcowa produkcyjność pracy zrówna się z płacą.

Rozmiary sprzedaży OA zapewniają wpływy pokrywające zaledwie koszty stałe. Nie pokrywają natomiast kosztów zmiennych. Dlatego przedsiębiorstwo będzie ponosiło stratę. W miarę zwiększania sprzedaży produkcji wzrasta nadwyżka wartości sprzedaży nad kosztami stałymi, ale aż do punktu Pr nie pokrywa ona rosnącej sumy kosztów zmiennych. Strata na jednostce sprzedanej produkcji jest coraz mniejsza, ale łączna suma strat rośnie aż do punktu Pr.

Przyszłe możliwości produkcyjne gospodarki narodowej zależą od tego, w jakich proporcjach będą wytwarzane dobra konsumpcyjne i produkcyjne.

Przy danych zasobach czynników produkcji zwiększenie produkcji dóbr inwesty-cyjnych /j może odbywać się tylko kosztem zmniejszenia produkcji dóbr konsumpcyj-nych. Alternatywny koszt zwiększenia nakładów inwestycyjnych jest mierzony warto-ścią zmniejszonej (utraconej) konsumpcji. Można więc na tej podstawie stwierdzić, że istnieje sprzeczność między wzrostem inwestycji a wzrostem konsumpcji w krótkim okresie. W dłuższym okresie taka sprzeczność nie występuje, gdyż zwiększona produk-cja dóbr inwestycyjnych przyczynia się do rozbudowy zdolności produkcyjnych go-spodarki narodowej i tym samym do dalszego zwiększenia produkcji dóbr inwestycyj-nych i konsumpcyjnych. W ten sposób zwiększone inwestycje stwarzają materialne i techniczne warunki do wzrostu konsumpcji w przyszłości. Jeśli kraj nie zwiększa swoich nakładów inwestycyjnych i nie rozbudowuje zdolności produkcyjnych, wówczas społeczeństwo nie może liczyć na wzrost konsumpcji.

Długookresowy kształt krzywej przeciętnych kosztów całkowitych Lkpc jest ob-wiednią najniżej położonych punktów krótkookresowych krzywych przeciętnych kosz-tów całkowitych. Przedsiębiorstwo, które systematycznie rozbudowuje swoje zdolności produkcyjne, odnosi, aż do rozmiarów produkcji <2,, korzyści z rosnącej skali produkcji. W rezultacie stopniowo obniżają się przeciętne koszty całkowite i w punkcie Q1 osiągają one swój najniższy poziom. Odtąd dalsza rozbudowa przedsiębiorstwa i zwiększanie skali produkcji powodują, że przeciętne koszty całkowite stopniowo rosną. Mówimy wówczas, że przedsiębiorstwo przekroczyło swoje optymalne rozmiary w długim okresie jego rozbudowy i weszło w fazę dysekonomii skali produkcji.

Ekonomia obejmuje teorię o charakterze bardziej abstrakcyjnym, jak i teorię zupeinie prostą. Praktyczna użyteczność ekonomii nie wynika z jej wysokiego poziomu abstrakcji, ale z rozumowania na dość niskim poziomie uogólniającym praktyczną działalność firmy w systemie rynkowym lub makroekonomiczną politykę państwa. Mimo że do-minuje skłonność do preferowania ekonomii na niskim poziomie abstrakcji, gdyż jest ona bardziej praktyczna, nie możemy obyć się bez ekonomii także na wysokim poziomie abstrakcji, chociażby tylko dlatego, że wydaje się ona doskonałą szkołą umiejętnego posługiwania się ekonomią na niskim poziomie.

Zanalizujmy obecnie-gfekty-obniżja cen oraz zmiany relacji cen dóbr W i M przy zało-żeniu, że wysokość nominalnego dochodu konsumenta jest .stałaJRozpatrujemy naj-pierw przypadek, gdy ceny dobra W oraz dobra M zostały obniżone w takim stopniu, iż relacje-między nimi nie uległy zmianie, zrośnie z tego tytułujdóchód realny kon-sumenta, mimo że dochód nominalny się niezmienił. Przy wyższym dochodzie realnym konsument znajdzie się na wyżej położonej krzywej~óbójętności i2, gdyż będzie mógł.więcej Kupić zarówno dobraM, jaki' W(zob. rysunek4.6). ~

Istotnym elementem wpływającym na poziom oraz strukturę popytu konsumpcyjnego jest wielkość dochodu, jakim rozporządza nabywca. Reakcję popytu na zmianę docho- du mierzy się dochodową elastycznością popytu. Jest to stosunkowa zmiana popytu na dane dobro podzielona przez stosunkową zmianę dochodu. Wyrażamy to nastę-pującą formułą: ~

Przeciętny wskaźnik wzrostu kosztów utrzymania jest średnią ważoną wzrostu cen w poszczególnych grupach wydatków, w której funkcję wag spełniają udziały wydatków. Zapisujemy to w postaci:

Załóżmy, że w punkcie wyjściowym cena Cx ukształtowała się na poziomie naj-niższych kosztów przeciętnych w gałęzi przy rozmiarach produkcji Qx. Przy tej cenie zysk ekonomiczny przedsiębiorstwa, zwany także zyskiem nadzwyczajnym, wynosi zero. Wówczas koszt ekonomiczny pokrywa koszt alternatywny kapitału oraz pracy właściciela przedsiębiorstwa. Oznacza to, że zasoby produkcyjne zaangażowane w ga-łęzi pokrywają jedynie koszty utraconych możliwości, gdyż przynoszą tylko takie efek-ty, jakie mogłyby przynieść przy innym alternatywnym zastosowaniu. W takim przy-padku cena Cj byłaby ceną równowagi gałęzi w dłuższym okresie.

W analizie teoretycznej przyjmowaliśmy założenie, że krzywe kosztów kształtują się w postaci mniej lub bardziej rozwartej litery U, zaś krzywe utargów miały charakter liniowy o różnym nachyleniu w zależności od przyjmowanego typu konkurencji.

Obecnie analiza będzie miała charakter bardziej pragmatyczny. Opierać się będzie bowiem na innym upraszczającym założeniu, przy którym nie tylko utargi, ale także koszty produkcji mają charakter liniowy.

Przyjmuje się tu założenie, że konsument jest tak samo zadowolony, gdy spożywa 9 kg warzyw i 1 kg mięsa, jak wówczas, gdy spożywa 1 kg warzyw i 5 kg mięsa miesięcznie. Spożywa on jeszcze wiele innych dóbr, ale ich zestawy są tak samo uporządkowane według jednakowej skali zadowolenia i dlatego wybory z punktu widze nia jego indywidualnych preferencji są dla konsumenta obojętne. Chcąc jednak zwięk-szyć konsumpcję jednego dobra (np. mięsa), musi równocześnie zmniejszyć spożycie innego dobra (warzyw). W rezultacie krzywa obojętności będzie miała nachylenie ujemne.