Category Finanse

Krzywa możliwości produkcyjnych jest więc zbudowana nie tylko według prawa malejącego przyrostu produkcji na jednostkę nakładu, ale także według prawa rosnącego kosztu alternatywnego.

O tym, czy opłaca się w kraju produkować więcej samochodów, a mniej ciągników, czy też odwrotnie, nie można jeszcze rozstrzygnąć na podstawie samego kształtu krzywej transformacji. Krzywa ta ilustruje jedynie obszar lub granice możliwego wyboru w warunkach ograniczoności zasobów kapitału i pracy, a także wskazuje na kon-kurencyjne zastosowanie tych zasobów w różnych dziedzinach produkcji. Do wyboru struktury produkcji (co produkować) oraz najbardziej efektywnego sposobu dokonania alokacji rozporządzalnych zasobów niezbędne są dodatkowe informacje z zakresu po-ziomu cen, kosztów wytwarzania i wysokości zysku na jednostkę wytwarzanej produkcji. Te kwestie najlepiej jednak rozstrzyga mechanizm rynkowy, którym zajmiemy się w dalszej części wykładu.

Przy stopie procentowej r2 występuje nadwyżka oszczędności nad inwestycjami Os > I. Ten układ nierówności szybko doprowadzi do obniżenia stopy procentowej do poziomu równowagi .

Gdyby stopa procentowa ukształtowała się na poziomie r3, wówczas powstałaby nadwyżka inwestycji nad oszczędnościami Os < I i ta nierównowaga spowodowałaby szybkie podniesienie stopy procentowej r3 do poziomu równowagi .

Po uzupełnieniu tablicy przepływów międzygalęziowych W. Leontiefa dotyczących struktury kosztów materiałowych o składniki dotyczące gałęziowej struktury kosztów osobowych oraz nadwyżki ekonomicznej brutto (tzn. łącznie z amortyzacją środków trwałych) uzyskujemy pełną strukturę wartości produkcji globalnych w poszczególnych gałęziach zarówno w układzie wierszy, jak i kolumn. W układzie wierszy uzyskujemy informację, ile dana gałąź świadczy na rzecz innych gałęzi i w jakim stopniu dostarcza wytworzone przez siebie dobra finalne na cele konsumpcyjne i inwestycyjne. W układzie kolumn uzyskujemy informację, jak kształtuje się struktura kosztów materiałowych Km, kosztów osobowych W oraz jak dużą dana gałąź wytworzyła nadwyżkę ekonomiczną Nb. Cechą charakterystyczną bilansu gospodarki narodowej jest to, że suma produkcji globalnych poszczególnych gałęzi w układzie wierszy równa się sumie produkcji globalnych gałęzi w układzie kolumn. Oba więc ujęcia, tzn. W. Leontiefa i O. Langego, wzajemnie się uzupełniają i w sposób bardziej pogłębiony umożliwiają analizę bilansu gospodarki narodowej. Mamy tu bowiem równocześnie uwzględnioną zarówno strukturę substancji rzeczowej, jak i strukturę wartościową. W praktyce gospodarczej strumienie dochodów kierowane są na strumienie dóbr i usług i wykazują tendencję do równoważenia się za pośrednictwem mechanizmu tynkowego.

Im wyżej jest położona krzywa obojętności, tym wyższe jest spożycie obu dóbr. Punkt Ereprezentuje wyższy poziom spożycia zarówno warzyw, jak i mięsa w porów-naniu z punktem B, zaś punkt F jest dla konsumenta korzystniejszy niż punkt E. Dla-tego są one umieszczone na odpowiednio wyżej położonej krzywej obojętności. Krzy-

we te tworzą mapę gustów lub preferencji konsumenta i wyrażają jego indywidualne upodobania w obojętnej proporcji konsumowanych dóbr.

Krzywa podaży wyraża dodatnią korelację między poziomem płacy realnej a licz-bą pracowników (lub liczbą roboczogodzin) będących na rynku pracy w danym okresie przy założeniu, że pozostałe czynniki nie ulegają zmianie. Jest to więc zależność krót-kookresowa.

Przy założeniu doskonałego rynku pracy ani indywidualny pracodawca, ani pra-cownik nie mają wpływu na godzinową stawkę płacy. Wysokość tej płacy ustali się w punkcie przecięcia krzywych popytu i podaży. Jest to punkt równowagi oznaczony symbolem E. Oznacza to, że ci, którzy są skłonni pracować za płacę z wysokości Wx, będą mogli znaleźć pracę.

Przedmiotem zainteresowań teorii ekonomii są przyczyny i skutki rozbieżności między oszczędnościami a inwestycjami ex ante, a nie stwierdzenie tożsamościowej równości obu wielkości ex post. Zależność między inwestycjami a oszczędnościami ex ante można zilustrować wykresem, jak na rysunku Opiera się on na założeniu, że wydatki inwestycyjne I są niezależne od wytwarzanego dochodu narodowego Y, zaś oszczędności Os rosną proporcjonalnie do wzrostu dochodu narodowego. Wówczas in-westycje są ilustrowane linią poziomą, zaś funkcja oszczędności jest nachylona pod sta-łym kątem, wyrażającym krańcową skłonność do oszczędzania a.

15. Jakimi drogami kraje postkomunistyczne mogą dojść do gospodarki rynkowej?

16. Jakie są koszty społeczne przechodzenia od gospodarki centralnie administrowanej do gospodarki rynkowej?

Nie można dawać zbyt prostych odpowiedzi na dość trudne pytania i kryjące się za nimi złożone problemy społeczno-gospodarcze. Zbyt proste odpowiedzi mogą jedynie fałszować jakże złożoną rzeczywistość i stwarzać złudzenie, że każdy może formułować diagnozę i proponować środki terapii. Postawa znachorska jest dość rozpowszechniona wśród ludzi nie tylko w dziedzinie medycyny, ale także ekonomiki. Tymczasem odpowiedzi kompetentnych, opartych na profesjonalnej wiedzy, może udzielić tylko ten, kto wnikliwie studiuje daną dziedzinę wiedzy.

Mikroekonomia to głównie teoria cen czynników wytwórczych i zachowania się pod-miotów gospodarczych w zależności od kształtowania się tych cen oraz utargów, kosz-tów produkcji i zysku bądź też cen dóbr konsumpcyjnych, dochodów konsumenta i jego indywidualnych preferencji.

Makroekonomia to głównie teoria tworzenia i podziału dochodu narodowego z uwzględnieniem polityki pieniężnej banku centralnego i polityki fiskalnej państwa. Zajmuje się ona funkcjonowaniem całej gospodarki i formułowaniem polityki rządowej . W rozważaniach tych nie można uniknąć polityki dokładnie tak, jak polityka nie może obejść się bez ekonomii.

Dyskontowanie jakiejkolwiek sumy dochodów lub zysków przewidywanych w przyszłości oznacza ustalenie faktycznej wartości tych zysków w dniu dyskontowania. Pieniądz w przyszłości ma mniejszą wartość niż obecnie, gdyż dokonujący się w każdej gospodarce wzrost cen obniża jego wartość. Dobrze zainwestowany pieniądz powinien jednak przynosić wzrost nominalnego zysku przewyższający przeciętny wzrost cen linkowych.

Teoria ekonomii wychodzi z fundamentalnego założenia, że potrzeby ludzkie są nie-ograniczone, a środki będące do dyspozycji każdego społeczeństwa są ograniczone. Ta obiektywna sprzeczność między ograniczonymi środkami a nieograniczonymi potrze-bami rodzi konieczność wyboru ekonomicznego. Powstaje wówczas pytanie, jak roz-dzielić ograniczone środki pomiędzy ich różne możliwe zastosowania?

W gospodarce rynkowej ceny czynników wytwórczych i wzajemne relacje między nimi ulegają ciągłej zmianie. Wraz ze zmianą relacji cen zmieni się w naszym modelu nachylenie linii jednakowego nakładu.

Załóżmy, że wzrasta poziom płacy CL przy nie zmienionej cenie maszyn Ck. Po-nieważ nachylenie linii jednakowego nakładu zależy od relacji cen czynników wytwór-czych, stąd pojawi się na wykresie nowa linia M?L9 o większym nachyleniu niż po-przednia M\L\. Wówczas przy danych rozmiarach produkcji pojawi się nowy punkt styczności B zamiast poprzedniego punktu styczności A (rysunek 5.5).

W ten sposób oszczędzanie jest nie tylko rezygnacją z bieżącego wydawania środków pieniężnych na konsumpcję, ale także przygotowaniem środków niezbędnych na inwestycje. W gospodarce narodowej mamy więc do czynienia z dwoma podstawowymi strumieniami wydatków konsumpcyjnych i inwestycyjnych. Strumień konsumpcyjny pochodzi z bieżących wydatków, zaś strumień inwestycyjny – z bieżąco gromadzonych oszczędności społeczeństwa.

Niezwykła złożoność i skomplikowanie zjawisk ekonomicznych zawsze stwarzają mo-żliwość spojrzenia na nie z innego punktu widzenia i tym samym opracowania różnych teorii ekonomicznych. Na tym tle od samego początku rozwoju nauki ekonomii po-wstawały i współistniały ze sobą dwa podstawowe nurty: ekonomii pozytywnej i eko-nomii normatywnej.

Ekonomia pozytywna koncentrowała się na wypracowaniu najbardziej uniwer-salnych narzędzi i metod analizy ekonomicznej w celu możliwie bezstronnego uogól-niania procesów gospodarczych i mechanizmów ekonomicznych. Unikała ona wpro-wadzania sądów wartościujących, czyli formułowania stwierdzeń, czy jest to dobre czy złe, korzystne czy też niekorzystne. Dorobek ekonomii pozytywnej, np. z zakresu me-todologii liczenia dochodu narodowego, wydajności pracy, kapitałochłonności produkcji, mnożnika inwestycyjnego, przepływów między gałęziowych, substytucji czynników produkcji, rachunku ekonomicznego, metody dyskonta, jest trwałym osiągnięciem wiedzy ekonomicznej akceptowanym przez ekonomistów o różnych orientacjach ideowych. Tworzy on fundament, na którym budowane są różne szkoły myślenia nor-matywnego.