Category Finanse

Jeśli rozpoczynamy studia w jakiejkolwiek dziedzinie nauki, stawiamy sobie nie tylko pytania, czym dana nauka się zajmuje, ale także, jaka jest jej użyteczność? Czy tylko rozwija ona nasze zdolności do abstrakcyjnego myślenia, umiejętności syntetycznych uogólnień, logicznego wyprowadzania wniosków dedukcyjnych z przyjętych założeń i hipotez roboczych lub dochodzenia do praw ogólnych na podstawie eksperymentów i doświadczalnie stwierdzonych faktów, czy też może być to wiedza wykorzystywana w praktycznym działaniu? Można ogólnie odpowiedzieć: trzeba dobrze zrozumieć funkcjonowanie gospodarki, aby móc skutecznie w niej działać. Nie ma nic bardziej praktycznego niż dobra teoria, której uczymy się w szkole, gdyż praktyki w sensie rzemiosła czy know-how nauczymy się w działaniu. Trzeba najpierw rozumieć sprawy ogólne, bardziej zasadnicze, aby móc stopniowo wnikać w zawiłe szczegóły nauki i praktyki.

Punkt G natomiast oznacza, że przy tym samym zasobie czynników wytwórczych wytwarzamy łącznie mniejszą produkcję (200 tys. ciągników + 200 tys. samochodów). Faktycznie zaś przy 200 tys. ciągników można by wytworzyć 320 tys. samochodów lub przy 200 tys. samochodów można by wytworzyć około 350 tys. ciągników. W obu przypadkach łączna produkcja byłaby większa. W tym sensie krzywa możliwości pro-dukcyjnych reprezentuje na całej swojej długości najlepszą, możliwą do wytworzenia strukturę produkcji przy nie zmienionym zasobie czynników wytwarzania. Jeśli zasób kapitału i pracy wzrośnie, wówczas krzywa możliwości produkcyjnych przesunie się odpowiednio na prawo (co ilustruje linia przerywana). Będziemy mieli wówczas do czynienia ze wzrostem gospodarczym oraz z postępem technicznym. Przy wzroście za-sobu czynników produkcji oraz ich pełnym i efektywnym wykorzystaniu wzrośnie także produkcja. Możliwe będzie wytwarzanie zarówno większej liczby ciągników, jak i samochodów lub też znaczne zwiększenie produkcji jednego przy nie zmienionej pro-dukcji drugiego wyrobu.

Funkcja popytu jest spadająca coraz wolniej JCenowa elastyczność popytu mie- _ rzona jest dzieleniem niewielkiej procentowej zmiany popytu przeznieWie&appróćen- tową zmianę ceny, tak iż na bardzo krótkim odcinku krzywa popytu staje się niemal li- 'nią prostą, aw każdym jej punkcie elastyczność równa jest jedności „.

Podane przykłady wykazują, że współczynnik cenowej elastyczności popytu in-formuje nas o sile reakcji konsumentaiia zmieniające się ceny towarów na ryn- ku NafważniejylTr czyflnikiem decydującym o elastyczności popytu jest łatwość za- '”śtągienia (czyli suBstytućji) danego dobxa innym dobrem o~podóbnym przeznaczeniu.

Studiujący ekonomię nie zawsze dobrze kojarzą związek między kształtem krzy-wych kosztów zmiennych i kosztów całkowitych a kształtem krzywej kosztów krań-cowych. Ta ostatnia krzywa jest jedynie logiczną konsekwencją przyjętych założeń leżących u podstaw krzywej produktu całkowitego. W celu łatwiejszego zrozumienia tych związków przedstawimy dwa rysunki, jeden pod drugim, co umożliwi rzut pionowy różnych wielkości kosztów na jednostkę wytwarzanej produkcji. Jest to możliwe, gdy na obu osiach odciętych odkładamy tę samą wielkość Q (rysunek 5.9).

Mikroekonomia zajmuje się badaniem racjonalnego postępowania lub reakcji indy-widualnych uczestników gospodarki rynkowej, tzn. konsumentów i producentów, oraz analizą rynków na poszczególne produkty. Do badania zachowania się gospodarstwa domowego jako konsumenta stosuje ona takie narzędzia analizy, jak krzywa popytu i podaży lub teoria racjonalnego wyboru dokonywanego przez konsumenta z punktu widzenia maksymalizacji przyjemności lub użyteczności nabywanych na rynku dóbr. Do badania postępowania przedsiębiorstwa wykorzystuje się kategorie kosztów, zysku, renty, stopy procentowej, płacy itp. w warunkach doskonałej, niedoskonałej lub monopolistycznej konkurencji. Mikroekonomia może także analizować zjawiska w szerszej skali niż gospodarstwa domowe czy też przedsiębiorstwa, tzn. może obejmować określone działy lub nawet całą gospodarkę narodową, pod warunkiem, że nie będzie operowała wielkimi agregatami, lecz narzędziami typowymi dla mikroanalizy.

Gdy nie zmienia się położenie krzywych Pa\ ł 5al , wówczas zmiany cen urucha-miają mechanizm korekcyjny, który powoduje, że gospodarka narodowa w krótkim okresie będzie grawitować w kierunku ogólnej równowagi L,.

Krzywa Pal oraz 5a] mogą zmienić swe położenie pod wpływem innych czynników niż zmiana cen i wyznaczyć w ten sposób nowy punkt równowagi przy innym poziomie cen i innym poziomie dochodu narodowego. Rozpatrzmy tylko dwa przypadki.

Siła monopolu mierzona jest wielkością nadwyżki ceny Cm nad punktem przecięcia się krzywych kosztów krańcowych z krzywą utargu krańcowego. Punkt przecięcia krzywej kosztów krańcowych z krzywą utargu krańcowego, oznaczony literą A, wyznacza rozmiary produkcji 0<2j. Dalsze zwiększanie produkcji nie jest dla monopolisty opłacalne, gdyż koszty krańcowe są już coraz wyższe w stosunku do malejącego utargu krańcowego. Monopolista ponosiłby wówczas straty na każdej dodatkowej jednostce produkcji. Gdyby zaś zdecydował się produkować mniej niż 0<2j, wówczas nie wykorzystałby w pełni możliwości powiększania swoich zysków.

Weksel jest dokumentem prawnym, w którym wystawca zobowiązuje się do bez-względnego uregulowania należności w ściśle określonym terminie. Dyskontowanie pole-ga na sprzedaży weksla bankowi przed terminem jego płatności i pobieraniu z tego tytułu należności zwanej dyskontem. Za pomocą stopy dyskontowej można więc łatwo obliczyć, jaką wartość ma weksel dzisiaj w stosunku do jego nominalnej wartości figurującej na wekslu i płatnej w ustalonym terminie. Ową różnicę między wartością zdyskontowaną na dzień zakupu a wartością nominalną weksla pobiera bank komercyjny. Przed II wojną światową weksel piywatny był w Europie rozpowszechnioną formą zabezpieczenia należności, natomiast w Stanach Zjednoczonych był i jest nadal dość rzadko stosowany. Po II wojnie światowej oprócz weksli kupieckich coraz większego znaczenia nabierają weksle skarbowe.

Spróbujmy obecnie podsumować wpływ podstawowych składników globalnego po-pytu P na wzrost realnego dochodu narodowego Y. W rozdziale 8 (podrozdział 8.1) stwierdziliśmy, że poziom dochodu narodowego zależy od wydatków na konsumpcję K i wydatków na inwestycje prywatne I, zatem:

Te zależności między wydatkami konsumpcyjnymi i inwestycyjnymi a poziomem dochodu narodowego można zilustrować wykresem (rysunek 9.4).

Wykazaliśmy, jak w gospodarce wolnorynkowej działanie prawa popytu i podaży kształtuje ceny na poziomie równowagi. Zdarzają się jednak takie dobra, które wytwa- rzane są w ograniczonych ilościach.w stosunku do popytu i nawet w dłuższym okresie nie. ma możliwości znacznego zwiększenia ich podaży . Dobra te spełniają jednak ważną rolę w życiu pewnej kategorii konsumentów, np. mieszkania komunalne dla naj- biedniejszych rodzin. Wówczasjnteres publiczny wymaga, abyliaTrileszkania komunalne ustalona została cena maksymalną. „

W celu większej przejrzystości dokonanej interpretacji różnych pojęć produktu i do-chodu narodowego, przedstawiam niżej ogólny schemat obiegu podstawowych strumieni dochodów i wydatków.

Schemat ten zawiera pewne uproszczenia, które nie mają jednak istotnego wpływu na ogólny obraz obiegu podstawowych strumieni wchodzących w skład PNB. Zbyt duża dokładność nadmiernie komplikuje wykres i utrudnia zrozumienie rzeczy najważ-niejszych. Na dalsze potrzeby analizy teoretycznej jest to wystarczający obraz tworzenia i podziału PNB, podporządkowany fundamentalnej zasadzie, zgodnie z którą wydatki decydują o rozmiarach wytworzonego dochodu narodowego, a nie odwrotnie.

W przypadku pierwszym (3.9) popyt jest sztywny, tzn. jakakolwiek zmiana ceny nie wywołuje zmiany popytu. Wówczas cenowa elastyczność popytu wynosi zero, czyli ep = 0. Oznacza to, że konsument nie reaguje na zmianę ceny. Może to dotyczyć to-warów absolutnie niezbędnych i nie dających się zastąpić jakimkolwiek innym towarem, jak np. sól. Prawdopodobnie zmiana ceny nie spowoduje ani większego, ani mniejszego popytu i spożycia soli. Zapotrzebowanie na sól jest wyznaczone przez inne czynniki, a poziom ceny soli jest na tyle niski, iż nie odgrywa istotnego wpływu na wielkość wydatków konsumenta.

Podażą nazywamy zaoferowanie dobra przez producenta lub sprzedawcę na rynku . Istnieje funkcjonalny związek między poziomem ceny a wielkością podaży określonego dobra. W przeciwieństwie do prawa popytu, prawo podaży zwraca uwagę na dodatnią zależność między zmianą ceny a zmianą wielkości podaży. Inaczej bowiem na zmianę ceny reaguje konsument, a inaczej producent.