Category Finanse

Teorię racjonalnego gospodarowania ograniczonymi środkami prezentuje się zarówno w postaci opisowej, jak i sformalizowanej za pomocą równań matematycznych, funkcji w układzie dwuwymiarowym, a nawet schematów. Te różne ujęcia prowadzą do zbu-dowania określonych modeli.

Modelem nazywamy teoretyczne uogólnienie określonego odcinka badanej rze-czywistości, które w sposób syntetyczny i w jakimś stopniu uproszczony stara się odwzorować zachodzące w nim procesy ekonomiczne. Sztuka teoretyzowania w każdej dyscyplinie polega na umiejętności dobierania odpowiednich założeń upraszczających. Rzeczywistość jest bowiem niezwykle złożona, wielowymiarowa, pełna różnorodnych ważnych i mniej ważnych szczegółów. Uwzględnienie w jednym modelu wszystkich szczegółów byłoby niemożliwe, a nawet bezsensowne, podobnie jak sporządzanie mapy w skali 1:1. Od czegoś zawsze trzeba abstrahować, coś pominąć, przyjmując klauzulę ceteris paribus. Jest to łacińska formuła, która oznacza dosłownie „inne rzeczy są równe” lub „inne rzeczy są niezmienne”. Czynimy to po to, aby móc zbadać pewne zjawiska lub procesy w klinicznie czystej postaci, wyizolowanej z równoczesnego wpływu wielu innych czynników. Ta metoda pozwala nam koncentrować się na tym, co najważniejsze, co wywiera istotny wpływ na przebieg określonego procesu. Wybór tego, co decydujemy się objąć klauzulą ceteris paribus zależy od celu, jaki pragniemy osiągnąć, wyznawanej ideologii oraz obiektywnych informacji o sile wpływu określonego zjawiska na badany problem.

Punkt przecięcia krzywej kosztów krańcowych z krzywą przeciętnych kosztów zmiennych, czyli Kk = K , wyznacza minimum produkcji 0\, przy której przedsię-biorstwo osiąga najniższe przeciętne koszty zmienne na jednostkę produkcji.

Optimum techniczne występuje przy rozmiarach produkcji Q2 w punkcie t, w któ-rym krzywa kosztów krańcowych przecina krzywą kosztów przeciętnych, czyli Kk = Kpc. Optimum techniczne charakteryzuje się więc najniższym poziomem Warto zapamiętać ogólną ilościową zależność między jakąkolwiek wielkością przeciętną a wielkością krańcową. Gdy wielkość przeciętna jest stata, to wielkość krańcowa jest równa wielkości przeciętnej. Gdy wielkość przeciętna spada, to wielkość krańcowa jest niższa od wielkości przeciętnej i spada jeszcze bardziej. Gdy wielkość przeciętna rośnie, to wielkość krańcowa jest wyższa od wielkości przeciętnej i rośnie jeszcze szybciej. Ta zależność będzie wykorzystywana nie tylko w odniesieniu do kosztów, ale także cen i utargów. przeciętnych kosztów całkowitych. Każde dodatkowe zwiększenie produkcji, poza rozmiaiy Q2, może dokonać się nie tylko przy rosnących kosztach krańcowych, ale tak-że przy rosnących kosztach przeciętnych. Nie można jednak z góry powiedzieć, że dalsze zwiększanie tej produkcji jest już nieopłacalne. Opłacalność produkcji zależy bowiem nie tylko od kosztów wytwarzania, ale także od wysokości ceny, po której przedsiębiorca może sprzedać wytworzoną produkcję. Przedsiębiorca kieruje się w swej działalności zasadą maksymalizacji zysku. Rozpatrzmy to zagadnienie bardziej szczegółowo.

Monopol absolutny występuje tam, gdzie istnieje niedostatek konkurencji i pro-dukcja jest zdominowana przez jedną firmę. Może on przybierać formę monopolu na-turalnego.

Monopol naturalny występuje wówczas, gdy podaż jakiegoś produktu lub usługi jest świadomie ograniczona tylko do jednego przedsiębiorstwa. Najczęściej występuje on w sferze użyteczności publicznej, jak energetyka, gaz, wodociągi lub przy eksploatacji rzadkiego bogactwa mineralnego

W podrozdziale 9.1 przyjęliśmy założenie, że inwestycje są niezależne od poziomu wytwarzanego dochodu narodowego. Nie oznacza to jednak, że na ich wielkość nie wpływają żadne inne czynniki. Przedsiębiorcy podejmujący decyzje inwestycyjne, dotyczące budowy fabryki, zakupu nowych maszyn i urządzeń lub powiększenia zapasów surowców, materiałów, a nawet gotowych wyrobów, narażają się na określone ryzyko. Nie mają bowiem nigdy pewności, czy dokonana inwestycja przyniesie im określony zysk. Każdy więc przedsiębiorca przed podjęciem decyzji inwestycyjnej próbuje porównać korzyści, jakie można uzyskać w przyszłości z inwestycji w postaci zysku, z kosztami nowych inwestycji.

Kształt krzywych kosztów zmiennych KZ i kosztów całkowitych KC wynika z po-przednio analizowanej funkcji produkcji w krótkim okresie, którą można zapisać w po-staci:

Ze względu na to, że zasób kapitału nie ulega zmianie, koszty stałe są niezależne od rozmiarów produkcji. Kształtują się one na jednakowym poziomie zarówno przy produkcji zerowej, jak i przy pełnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych przed-siębiorstwa. Są więc one ilustrowane linią poziomą. Dzieląc koszty stałe KS przez ilość wytwarzanej produkcji Q, przeciętne koszty stałe na jednostkę produkcji ks wykazują systematyczną tendencję malejącą aż do pełnego wykorzystania zdolności produkcyj-nych przedsiębiorstwa.

Akcje dostają się na giełdę tylko za pośrednictwem biur maklerskich. Makler gieł-dowy jest pośrednikiem, który prowadzi kupno i sprzedaż akcji na cudzy rachunek i z te-go tytułu pobiera określoną prowizję. Jest on powoływany przez radę giełdy na zlecenie członków giełdy. Często wymagane jest zatwierdzenie tej decyzji przez władze państwo-we oraz sądowe zaprzysiężenie maklera.

Po zbadaniu funkcjonalnych zależności między popytem i podażą a ceną rynkową oraz reakcją konsumenta i producenta na zmianę ceny, możemy obecnie zanalizować stany równowagi i nierównowagi na rynku za pomocą krzywych popytu i podaży.

Równowaga na rynku jest określona przez cenę CE w punkcie przecięcia się krzywej popytu i podaży E. Oznacza to, że dostępna podaż jest rozdzielona między nabyw ców, którzy są skłonni i zdolni zapłacić tę cenę CE. Przy cenie CE nie występuje ani nadwyżka, ani niedobór.

Wielkie spółki akcyjne – korporacje – są zarządzane przez zespoły naukowców, inżynierów, organizatorów sprzedaży, reklamy i marketingu, prawników, koordynatorów i dyrektorów różnych pionów. Ten cały zespół wybitnych fachowców – zwany technostrukturą korporacji – jest kierującym mózgiem spółki, reprezentującym jej bieżące i długofalowe interesy. Nowoczesna technologia i produkcja na wielką skalę wymaga wyspecjalizowanej wiedzy i kolektywnego podejmowania decyzji mających charakter wysoce autorytatywny. Siła wielkich korporacji wyraża się w tym, że wywie-rają one decydujący wpływ na cały system gospodarczy kraju, a nawet na politykę rzą-du. Manipulują one rozmiarami produkcji i wysokością cen, a także w dużym stopniu kształtują upodobania konsumenta i rynek nie ma tu takiego wpływu, jak w przypadku małych i średnich przedsiębiorstw.

– którego jeszcze nikt nie ma,

– którego możliwie największa liczba osób potrzebuje,

– który byłby tak wyceniony, aby nabywców stać było kupić go,

– który zapewniałby firmie odpowiedni zysk i dopingował jej kierownictwo do dalszego zwiększania produkcji.

Spełnienie tych warunków jest najlepszą gwarancją sukcesu. Do osiągnięcia tego celu firma musi zatrudnić najlepszych fachowców i ustalić wynagrodzenia w zależności od ich kwalifikacji i rzeczywistego wkładu w funkcjonowanie i rozwój firmy. Kom-petencje i sprawność działania pracowników zawsze będą decydować o pozycji i suk-cesie firmy w strukturach konkurencyjnego tynku.

Pojęcie „konsument” będziemy identyfikować z gospodarstwem domowym. Jest to dobrowolny związek ludzi wspólnie zamieszkujących i podejmujących decyzje finan-sowe dotyczące sposobu zarobkowania i wydawania zarobionych pieniędzy. Z punktu widzenia teorii ekonomii można pominąć fakt, czy decyzje podejmowane są wspólnie, indywidualnie, czy też pod dyktando głowy rodziny.

Ceny minimalne w niektórych krajach są wyznaczane przez państwo, np. ceny mleka lub przetworów mlecznych w celu zapewnienia rolnikom .opłacalności produkcji.

Gdyby ceny tychj3foduktÓw kształtował rynek, wówczas zgodnie z prawem popytu podaży cena rowńówagi Cr ustahłabiTznaćznie niższym poziomie,Ą zatem część rolników zmuszona byłaby wycofaćjsię z produkcji mleka, inni zaś na skutek spadku ich dochodów zagrożeni byliby bankructwem-.Przy cenie minimalnej, jak wynika z. wykresu, wystąpiłaby nadwyżka podaży produktów nad ich popytem, której ni_e można byłoby sprzedać ifalfoimarnym rynku. Wówczas tę nadwyżkę produktów rolnych musi kupić państwo i pokryć koszty ich magazynowania lub przeznaczyć na cele charytatywne, bądź też starać się ją wyeksportować za granicę.

5. Jak regulować dopływ pieniądza do gospodarki narodowej, aby nie doprowadzić do jego nadmiaru (co prowadzi do inflacji) lub niedoboru (co wywołuje defla- cję)?

6. Jak sfinansować ewentualny deficyt budżetu państwa bez drukowania pustego pieniądza i rozkręcania inflacji?

7. Dlaczego równoważenie strumieni dochodów pieniężnych i strumieni dóbr i usług ma tak istotne znaczenie ekonomiczne w każdej gospodarce narodowej?

Wiadomo, że większość produktów może być wytworzona przy zastosowaniu różnej kombinacji nakładów pracy żywej i kapitału. Powstaje wówczas pytanie, w jaki sposób przedsiębiorstwo w warunkach konkurencyjnego rynku znajduje najbardziej efektywną metodę wytwarzania? Odpowiedź na to pytanie wymaga wypracowania odpowiedniej metody analizy.